සෝමලතා සුබසිංහගේ විකෘති -නාට්‍යය

මම බලා සිටිමි. මගේ දෑස් නොසන්සුන් වෙයි. මම නැවතත් දැන්වීම දෙස බලා සිටිමි. මා සිටින්නේ 138 කොළඹ -පිටකොටුව බස් රථය තුලයි. මේ කිරුලපනයි. බසය නැවතී ඇත. කොන්දොස්තර මල්ලී එක දිගට කෑ ගසයි.

කොටුව පිටකොටුව- ටවුන් හෝල් -කටිටිය නගින්න..

බසය නවතා ඇත්තේ ටියුෂන් පොලක් ලගය. බස් නැවතුම අසල දැන්වීම් පුවරුව දෙස මම බලා සිටිමි. එහි නාට්‍ය පෝස්ටර් කිපයක් අලවා ඇත.

සෝමලතා සුබසිංහගේ විකෘති- සවස 7ට ලයනල් වෙන්ඩ් රගහල.

බස් නැවතුමේ පිරී සිටින කොලු කෙල්ලන් ඒ දෙස නිකමටවත් නොබලනු මම දකිමි. උන් ජංගම රගහලින් බොත්තම් ඔබමින් රූප විසුක දස්සන නරඹමින් සිටිති. මට දුකක් දැනෙයි. මේ ආදරණීය බාලයන් ගැන දුකක්ම දැනෙයි. බසය ඉදිරියට ඇදෙන්නේ නැතිනම් මම කැමැත්තෙමි. එහෙත් මහරගම -කොළඹ කන්ථකට ඉස්පාස්වක් නැතිතරම්ය. රියදුරැ මල්ලී කන්තකත් පරයා රිය රේස් කරමින් සිටියි. මම සුසුම් ලමි. බසය ඉදිරියට ඇදෙයි. සෝමලතා සුබසිංහයන්ගේ විකෘති නාටක පෝස්ටරය මා පසුකර අනෙක් පසට දුවයි. මම හැරී බලමි. .එහෙත් මට අනෙක් පසට දුවන්නට සිදුවී ඇත. මම මතකය අවුස්සමි. මට මිස් මතක් වෙයි. මිස්ගේ කතන්දර දෙකක් /විකෘති /මතක් වෙයි. මා එහි රගපෑ පියාගේ රංගනය මතක් වෙයි. එවිට දැස් තෙත් වෙයි. මම සියල්ල අමතක කරන්නට වෑයම් කරමි.එහෙත් ජල යට තැබූ රබර් බෝලයක් මෙන් සියල්ල ඉහලට මතුව එයි.

ඒ 1979 වර්ෂයයි. අපොස- උසස් පෙළ හදාරමින් සිටි මා එකල පදිංචි වී සිටියේ රත්මලානේයි. රත්මලාන යනු ගෙන්දගම් නගරයයි.එකල මට වයස අවුරැදු 16 ක් වන්නට ඇත. ඒ රත්මලානේ පොල් කොට වේදිකාවේ මැලිබන් හන්දියේ වෙසක් නාටක බැලූ යුගයයි. රගපෑමේ උන්මාදයෙන් සිටි මා එකල බලා සිටියේ කාගේ හෝ නාටකයක සෙබලකු වන්නටය. පාරේ බිම වැටි තිබු පත්තර කැබැල්ලක වු අපුරු දැන්විමක් එකල මට අහුලා ගන්නට හැකිවු අයුරු මට තවමත් මතකය. එය සරසවිය පුවත් පත යැයි මම කල්පනා කරමි. දැන්වීම මෙසේයි.

අළුතින් ආරමිභ කරන ළමා නාට්‍යක රගපෑම සදහා ළමුන් අවශ්‍යව ඇත. මේ සදහා කැමැති දරැවන්ට

සම්මුඛ පරීක්ෂණයක් ...දින වැල්ලවත්ත රාමක්‍රිෂ්ණා ශාලාවේදී පැවැත්වේ. මාපියන් සමග පැමිණෙන්න.

තව යමක් එහි තිබුනද මට එය මතක නැත. එහෙත් සෝමලතා සුබසිංහ යන නාමය නම් හොදහැටි මතකය.

පස්වනක් ප්‍රීතියෙන් පිනාගිය මම වහා ගෙදර දිව ගියෙමි. සම්මුඛ පරීක්ෂණය පැවැත්වෙන දිනය අදය. මා එහි යා යුතුය. එහෙත් මාපියන් සමග යන්නේ කෙසේදැයි යන්න බලවත් ගැටළුවකි. නාටක නටන්නට ගෙදරින් නම් අවසර නැත. එහෙත් මා යා යුතුය. මම ඇද සිටි කොට කලිසම පිටින්ම ගමන ඇරඹුවෙමි. මුදල් ඉල්ලීමට කිසිවෙකු නැත. ඉල්ලුවේ නම් අම්මා දෙනු ඇත. එවිට ඇත්ත කියන්නට සිදුවෙයි. එහිදි මගේ ගමනට රතු ඉර වැටෙනු ඇත. එබැවින් මම කොල ඉර දමාගෙන රත්මලානේ සිට වැල්ලවත්තට පයින්ම ගමන ඇරඹුවෙමි.

රාමක්‍රිෂ්ණාවේ සමීප ශාලාවක ළමා දරු දැරියන් පිරී සිටිනු මට පෙනෙයි. ඔවුන් ළමුන්ද යොවුන් වුන් දැයි සිතා ගත නොහැකි තරම්ය.මට වඩා වයසින් වැඩි අයද ඒ අතර සිටිනු මම දකිමි. කිසිවකු එක් එක් අය කාමරයකට කැදවයි. මගේ වාරයද එයි. මම දැස්පියාගෙන කල්පනා කරමි. මා මෙහිදි කුමක් කල යුතුද ? පාසලේ සාහිත්‍ය සංගමයේ කවිකාර හයියකු වූ බැවින් කවක් කියා මට සමත් විය හැකිද ? නොඑසේ නම් සැමට හොරෙන් විජිතා සිනමාහලේ නැරඹූ ටෝනි රණසිංහයන්ගේ රංගනය හොරකම් කර යළි රගන්නද? මගේ හිත සසල වෙයි.

මම සම්මුඛ පරීක්ෂණයට මුහුණ දෙමි. සෝමලතා සුබසිංහයන්ව මා මුල්වරට දුටුවේ එදාය. ලාදුඹුරු කුර්තාවකින් සහ දිග කලිසමකින් සැරසි සිටි ඇය මා දෙස මොහොතක් බලා සිටියාය..

මොකද්ද පුතාගේ නම-

සුදත් .. මම තෙපර බාමි.

සුදත් විතරද?

නෑ තව කෑල්ලක් තියෙනවා.

ඉතිං කියන්න..

දේවප්‍රිය.. සුදත් දේවප්‍රිය..

සිංදු කියන්න පුළුවන්ද? රගපාන්න?

මම එදින ගීයක් කිව්වෙමි. ටෝනි රණසිංහයන්ව අනුකරණය කරමින් කතා කලෙමි.

මිස් නිහඩව සියල්ල ඉවසා සිටියාය. පසුව මහ හයියෙන් සිනාසුනාය. මම බියවී ඇය දෙස බලා සිටියෙමි. ඇය මා ප්‍රතික්ෂේප කලාද? ඈ සිනාසුනේ ඇයි? මම ඇය දෙස නිරැත්තර වි බලා සිටිමි. කතාව දැන්වත් කෙටි කල යුතුය. අවසානයේ සෝමලතා මිස් මාවද තෝරාගෙන තිබුණි. මා මේ මුහුණ දුන්නේ රංගනයෙන් දිගු ගමනක් යාමට තබන මුල් පියවර යැයි මම සිතුවෙමි. එහෙත් සියල්ල බොදවිය. සොන්තා මිස් විසින් තෝරා ගත්තද ඇගේ -කතන්දර දෙකක්- නාටකයේ පුහුණු වීම් වලින් දින දෙකකින්ම ඉවත් වීමට මට සිදුවිය.

ඒ වෙනුවෙන් මාපිය අවසරය මට නොලැබිණ. ඔවුනට හොර රහසින් මෙවන් ගමනක් තනිව මා යාමද තහංචි පැන වීමට බොහෝ සෙයින් බලපා තිබිණ. පුංචි අපට දැන් තේරෙයි නාටකයට එකතු වීමට නොහැකි වීමෙන් මා ලද දුක්ක දෝමනස්සයන් මෙතෙක් යැයි මට කිය නොහැකි තරම් විය. වයස අවුරුදු 12 සිට රගපාන්නට නොලැබීමේ පාපයෙන් පෙලුනු මම උසස් පෙළ දක්වාම ඒ දුක දරාගෙන සිටියෙමි. කතන්දර දෙකක් රට පුරා වේදකා ගත වුවද මම එය බලන්නටවත් නොගියෙමි. නාටකය බැලුවේ නම් මට මා පෙලූ දුක තවත් දරාගත නොහැකි වනු ඇත.

එහෙත් එක් වරක් ලයනල් වෙන්ඩ් ශාලාවට හොර රහසේම ගිය මම කතන්දර දෙකක් බලන්නට උත්සාහ කලෙමි. එය දරාගත නොහැකි වුවෙන් විනාඩි කිපයක් දැස් වසාගෙන වේදිකා නළු නිළියන්ගේ ගැයුම් වැයුම් පමණක් අසා ඉනික්බිති කාටත් හොරා නැගිට ගෙදර ගියෙමි.

1981 වසර උදාවිය. සරසවියේ සේවය කල  සුසිල් ගුණරත්නයන්ගේ නුඹ විතරක් තළ එලලුයි නාටකයේ රංගනයට මාද එකතු කර ගන්නට තරම් සුසිල් අයියා නිහතමානී විය. . මා එහි සුළුම චරිතය වූ බේබද්දකු ලෙස රගපෑවෙමි. ඒ අනුව සිංහල වේදිකාවේ එකම දෙබසක්වත් නොමැතිව දර්ශණ 200 ක් රගපෑ එකම නළුවා මම පමණක් යැයි මම නොදනිමි. එහෙත් අප රට පුරා නුඹ විතරක් රගදැක්වූවෙමු. සෝමලතා මිස්ද ලයනල් ප්‍රනාන්දු මහතා සමග මෙම නාටකය නැරඹීමට පැමිණියාය. එතුමිය අප නළු නිලි කන්ඩායම සමග අල්ලාප සල්ලාපයේ යෙදි සිට පිටව යනතුරු තිරය පිටුපසට වි සැගව සිටියෙමි. ඒ ඇයිදැයි මම නොදනිමි.ඒ එකල මගේ හැටි වන්නට ඇත. සුසිල් අයියා මගින් නැවත සොන්තා මිස්ගේ අසපුවට යාමට මට හැකිවිය. එකල එතුමිය වැයම් කලේ විකෘති නමින් අලුත් නාටකයක් කරන්නටය. මමද ඊට එක්විමි. පුහුණුවේදී මා සිටියේ

නර්තන වෘන්ද කොටසේය. අප කෝරසය වීමු. චාන්දනී සෙනෙවිරත්න- නිල්මිණී සිගේරා- සංජීව දිසානායක-කෞෂී-  ලාල් වනිගතුංග- එරන්තිකා ප්‍රනාන්දු -වික්‍රම සෙනෙවිරත්න-රෝහිත කරුණාරත්න-රංජිත් අමරසේන- චන්න මහේෂ් කුලරත්න ඒ අතර සිටියහ. අප පුහුණු වීමු. වසර 03ක්ම සිංහල වේදිකාවේ සිය දෙසිය තුන්සිය වරක් රගපෑවද මා වේදිකා නාටකයක මුල්ම දෙබස් ඛන්ඩය කිව්වේ සොන්තා මිස්ගේ විකෘති නිසාමය .මට විකෘති නම් අමතක කල නොහැකි තරම්මය.

(  විකෘති -මුල්වරට වේදිකා ගතවු හැටි- ලබන සතියට)

සුදත් දේවප්‍රිය

මීරා නායර්-

ඉන්දීය සිනමා කිවිදිය ගැන සටහනක්....

සිනමාව යන්න පිළිබදව කතා කරන විට අපගේ අසල්වැසි සිනමාව අපට කිසිදා අමතක කල නොහැකි වෙයි. කලක් භාරතීය සිනමාව වශයෙන් විරුදාවලී ලත් ඉන්දීය සිනමාව වර්තමානයේ හදුන්වනු ලබන්නේ බොලිවුඩ් සිනමාව යන නාමයෙනි. බොලිවුඩ් සිනමාව යනු මුළු ඉන්දියානු සිනමාවම නොවුවද ජගත් සිනමා ලෝකයම ඉන්දු සිනමාව බොලිවුඩ් සිනමාව ලෙස හදුන්වන්නට තරම් එකී සිනමාව ජනප්‍රියව පවතියි. බොම්බේ හෙවත් පසුව මුම්බායි නගරය ඇසුරින් බිහිවූ හින්දි බොලිවුඩ් සිනමාව තුල අපට අමතක කල නොහැකි කාන්තා චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂිකාවන් කිහිප පලක්ම සිටිති. ඔවුන් අතර විජය මේතා-ෆාරා කාන්-අපර්ණා සෙන්-දීපා මේතා-මීරා නායර් වැන්නෝ ප්‍රම්‍රඛ පෙලේ අය ලෙසින් සලකනු ලබති .

මීරා නායර් යනු මෙම කාන්තා සිනමා කාරියන් අතරින් කැපී පෙනෙන භූමිකාවක් හිමිකර ගත් තැනැත්තියකි.ඇගේ චිත්‍රපට වුවද අන් සිනමාක කාරියන් අතරින් කැපී පෙනෙන වෙනසකට සනිටුවහන් වෙයි. එයට හේතු වන්නේ ඇගේ නිර්මාණයන් සියල්ලම ඉන්දීය කාන්තා ප්‍රතිරූපය දෙස සානුකම්පිත ලෙස දෘෂටිවාදීව බැලීම නිසා බැව් සිනමා ඇදුරන්ගේ මතයයි . මීරා යනු සැබැවින්ම ඉන්දී්‍ය කාන්තාව මුහුණ දෙන නේක දුක් දෝමනස්සයන් දෙස යථාර්ථවාදීව බැලූ නිර්මාණකාරිය යනු මගේ හැගීමයි.

මීරා නායර් සිනමාව නම් රන් දෙවොලට පා තබන්නේද සිය හිරි මල් යොවුන් වියත් සමගය. ඉන්දියාවේ ඔඩිෂා ප්‍රාන්තයේ උපත ලබ ඇය සිය උපන් ගෙයි ජීවත් වන්නේ මද කලක් පමණි. ජයේ වගකිව යුතු නිළධාරියකු වන සිය පියාට ලැබෙන හදිසි රැකියා මාරුවත් සමගම මීරා නායර් පවුලටම දිල්ලි නුවරට යාමට සිදුවන්නේ මීරාට වයස අවුරුදු 11 වනවිටදීය. ඒ අනුව 17 වියේදී සමාජවිද්‍යා උපාධිය හැදෑරීමට දිල්ලි විශ්ව විද්‍යාලයට ඇතුළු වන ඇය ඉංග්‍රීසි සාහිත්‍යය සදහාද හපන්කම් දක්ව්න්ට ගනී. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස කේම්බ්‍රිජ් විශ්ව විද්‍යාලයට යාමට ඇ සුදුසු කම් ලබයි. එහෙත් එක්තරා දෛව්‍යවෝපගත සිදුවීමකින් ඇයට යාමට සිදුවන්නේ ඇමරිකාවේ හාවඩ් විශ්ව විද්‍යාලයටය. හාවඩ් යන මීරා එහිදී සමාජ විද්‍යාව මෙන්ම සිනමා කලාව සදහාද යම් නිමිත්තක පැටලෙයි.

හාවඩ් තක්සලාවේදී බෙංගාලි නාට්‍ය රචකයකු වන -බඩල් සාකර්ගේ නාටය සදහා රංගනයෙන් දායක වන මීරා ඉන් අනතුරුව වේදිකාවේ පෙලහර පාමින් සම්මානයන්ටද පාත්‍ර වෙයි. ඇගේ සිනමා චාරිකාව ආරම්භ වන්නේ හාවඩ් විශ්ව විද්‍යාලයත් සමගමය. ඇමරිකාවේ සිටින සමයේදී මුලින්ම විත්ති චිත්‍රපට කලාවට අත්පොත් තබන මීරා නායර් - 1978 දී - ජමා මස්ජීඩ් ස්ට්‍රිට් ජර්නල්- නමින් සුදු සහ කඵ විතිත චිත්‍රපටයක් නිර්මාණය කරයි. විනාඩි 18ක ධාවන කාලයකින් යුත් මෙම චිත්‍රපටය මගින් ඉන්දියාවේ නාගරික මාවත් මත සංස්කෘතිය විදහා පානු ලබයි. මීරා මුල් වරට සිනමාකරණය සදහා සම්මානයට පාත්‍ර වන්නේ 1982 දී - සෝ ෆා ෆ්‍රොම් ඉන්දියා - විත්ති චිත්‍රපටය සමගිනි. නිව්යොක් නුවර මාවතක වෙසෙන ඉන්දියානු පුවත් පත් වෙළෙන්දකුගේ ජීවන චාරිකාව නිරූපණය කල මෙම චිත්‍රපටය නිව්යෝක් සිනමා උළෙලේදී හොදම විත්ති චිත්‍රපටයට හිමි සම්මානය දිනා ගැනීමට තරම් නිර්මාණශීලී කෘතියක් වීය .

• කැබරේ- යනු මීරා නායර්ගේ තවත් වැදගත් විත්ති චිත්‍රපටයකි. ඉන්දියානු කැබරේ නළගනන්ගේ ජීවිකාව ඇසුරින් ඉන්දීය සංස්කෘතික කඩතුරාව සහ කාන්තා ශෝකාලාපය නිරූපිත – කැබරේ- අතිශයින් ජනප්‍රිය විත්ති චිත්‍රපටයක් වු අතර එය ජගත් සම්මානයට පාත්‍ර වුවද සිය උපන් රටින් ඇයට එල්ල වූවේ රැවුම් ගෙරවුම්ම පමණි.

මීරා නායර් වෘතාන්ත සිනමාකරණයට අත් පොත් තබන්නේ 1988 වර්ෂයේදීය. ඒ ඇය විසින් නිර්මිත අති විෂිශ්ඨ චිත්‍රපටයක් වන – සලාම් බොම්බේ- සමගිනි. ඉන්දියාවේදි විත්ති චිත්‍රපට කරමින් සිටින අතර තුර වීදියේදි මුණ ගැසුණු ළමනුගේ ජීවන අත්දැකීම් දුටු මීරා ඒ ඇසුරින් සිය මිතුරියක වන සූනී තරාපොරෙවාලා සමග එකතුව සලාම් බොම්බේ චිත්‍රපටයේ තිර රචනය ලියන්නට පටන් ගනියි. ඉන් අනතුරැව බොම්බායේ වීදි දරුවන් එකතු කර නාට්‍ය වැඩ මුළුවක් පවත්වන ඇය ඒ තුලින් තම වෘතාන්තය සදහා අවශ්‍ය නළු නිළියන් තෝරා ගනියි.

සලාම් බොම්බේට පාදක වන්නේ හද සසල කරවන කතා පුවතකි. මෙහි කතා නායකයා වන්නේ 14 හැවිරිදි වීදි දරැවකු වන ක්‍රිෂ්ණායි. සිය සහෝදරා හා කුපිතවන ක්‍රිෂ්ණා තම සොයුරාගේ බයිසිකලය ගිනි තබා විනාශ කරයි. කෝපයට පත්වන මව පවසන්නේ ඔහු නිවසින් පිටව- වැඩ කොට රුපියල් 500ක් උපයා නැවත බයිසිකලය ගෙන මිසක ගෙදර පස් පෑගීම නොකල යුතු බවයි . ඒ අනුව ක්‍රිෂ්ණා සර්කස් කන්ඪායමක් හා වැඩ කරන අතර හදිසියේ ඔහුට ඉන් ඈත් වන්නට සිදුවෙයි. අසරන වන ඔහු නොදැනීම බොම්බේ නගරය කරා ඇදෙයි. නගරයේදී ඔහු කලින් උපයා ගත් මුදල් සොරැන් පැහැර ගන්නා අතර උන් ලුහුබැද යන ක්‍රිෂ්ණා අනතුරුව බොම්බායේ ග්රෑන්ඩ් දුම්රිය පොළ අසල වාඩිලා ගනියි. අබිසරුලියන් වෙසෙන කුඩා තිප්පොලවල සේවය සදහා තල්ලු වන ඔහු ඒ තුලින් මහත් දුක් කන්දක් සිය පපු කුහර මත තබා ගනියි. බාබා නම් මත් ජාවාරම්කරුවකුටත් ඔහු විසින් බලෙන් ගණිකා වෘත්තියට ගෙන එනු ලැබූ -සෝලා සාල්- නම් රූමත් යව්වනියකටත් මැදිවන ක්‍රිෂ්ණා එතැන් පටන් චායිපූ නම් වෙයි. ඉන්දීයානු බොම්බේ නගරය තුල කාණු පණුවකු බවට පත්වන මේ චායිපු සමනල් පැටවා පසුව සිය ව්‍යසනයන්ට හේතුකාරක වූ නායකයන් සමග ද්වන්ධ සටනකට මුල පුරයි . එහෙත් අවසානය අප සිතු තරම් සුබවාදි නොවෙයි. ක්‍රිෂ්ණා හෙවත් චායිපූ විසින් බාබා ඝාතනය කරනු ලබන අතර ඡායිපු පැන දුවන්නේ සිය ජීවිතය බේරා ගන්නටයි.

-සලාම් බොම්බේ - යනු සැබැවින්ම අපූර්ව නිර්මාණ ශක්ති ප්‍රතිභාවයකින් හෙබි විස්මකාන්ත නිර්මාණයකි. බොම්බායේ වීදි දරුවන්ගේ අපරිමිත දුක් කන්දරාවන් කරපින්නාගත් ළමාවියේ ශෝකාලාපය හෙලිදරව් කරන සලාම් බොම්බේ නරඹන කිසිවකුගේ දැසට කදුළක් නොඉනුවේ නම් එය විශ්මයජනක කරුණකි. අසුව දශකය තුල ඉන්දියාවේ බිහිවූ වඩාත්ම යථාර්තවාදි සිනමා නිර්මාණය කුමක්දැයි කෙනෙකු මගෙන් ඇසුවොත් මා පවසන්නේ එය සලාම් බොම්බේ- බවයි. සලාම් බොම්බේ යනු සැබැවින්ම බොම්බේ නගරයේ විදි දරුවන්ගේ සැබෑ ස්වරූපයයි. එහි රගපෑ ප්‍රධාන ළමා නළු ශෆික් සයිඩ් ඇතුළු අන් දරුවන් සැබෑ වීදි දරැවන්මය . මීරා නායර් විසින් මේ දරැවන් වීදියෙන්ම සොයා ගත් අතර චිත්‍රපටය රූපගත කිරීමට මාස කීපයකට පෙර සිට ඔවුන්ට රංගන වැඩමුළුද පවත්වා තිබිණ. මීරාගේ සලාම් බොම්බේ චිත්‍රපට තිර නාටකය ඇතුලත් ග්‍රන්ථයේ පෙර වදනේ මේ පිළිබදව දිගු ලියවිල්ලක් ඇත. මීරා නායර් විසින් සිය දිනපොතේ සටහන් නමින් ලියා ඇති මේ පොත සිනමාවට ඇලුම් කරන සැම විසින්ම කියවිය යුතු ග්‍රන්ථයකැයි මම සිතමි.එය මගේ පොත් රාක්කයේ තවමත් පරිස්සමින් තබා ඇත. චිත්‍රපටයක් හෝ රූප ස්වරූප නිර්මාණයක් කරන්නට යම් ඇරයුමක් ලද විට මම මේ පොත නැවත කියවන්නෙමි. එය ඒ තරමටම සිත් ගන්නා සුළුය.

සලාම් බොම්බේ - 1988 වසරේ කාන් සිනමා උළෙලේ සම්භාවනාවට පාත්‍රවූ සිනමා කෘතියක් විය. කාන් හි ප්‍රේක්ෂක සම්මානය දිනූ හොදම චිත්‍රපටය වූවේ සලාම් බොම්බේයි. එපමනක් නොව කාන් සිනමා උළෙලේ ගෝල්ඩන් කැමරා සම්මානය දිනාගැනීමටද මෙම සිතුවම සමත් විය. ඉන්දියානු ජාතික සිනමා සම්මාන උළෙලේ හොදම හින්දි චිත්‍රපටය ට හිමි සම්මානය දිනු සලාම් බොම්බේ එහි රගපෑ ප්‍රධාන වීදි දරැවා වූ ෂෆික් සයිඩ්ට හොදම ළමා නළුවාට හිමි සම්මානය ලබා දීමට තරම් කාරුණික වූ කෘතියකි. ඉන්දීය ෆිල්ම් යෛාර් සම්මාන උළෙලේ හොදම අධ්‍යක්ෂක ලෙස මිරා නායර් සම්මානයට පාත්‍රවිය.

සලාම් බොම්බේ ජගත් සිනමා උළෙලවලද සම්මානයට ඉහලින්ම පාත්‍රවීය. 1989 ඇමරිකානු ඇකඩමි සිනමා සම්මාන උළෙලේ හොදම විදේශීය චිත්‍රපටයට හිමි සම්මානය එයට හිමිවීම මෙහිදී කැපි පෙනෙයි. ලොව වටා විවිධ දනවත් රටවල ඉහලම තාක්ෂණයෙන් පිරි චිත්‍රපට හා තරග කල සලාම් බොම්බේ හොදම විදේශීය චිත්‍රපටය ලෙස සම්මාන දිනා ගැනීම සුළුපටු කරැණක් නොවන්නකි.

මීරා නායර්ගේ සිනමා වන්දනාවේ තවත් සුවිශේෂී පියවරක් වන්නේ -මිසිසිපි මසාලා -චිත්‍රපටයයි. 1991 දී නිර්මිත මෙහි කතා රචකයා වන්නේ සලාම් බොම්බේට සම්මාදම් වූ සූනි තාරාපොරවාලායි. . අමරිකාවේ වෙසෙන අප්‍රිකානු සහ ඉන්දීය සම්භවය ඇති යුවළගේ ප්‍රේමය වටා දිවෙන මිසිසිපි මසාලා අති ජනප්‍රිය වූවකි.

මෙහි කතා නායකයන් වෙසෙන්නේ උගන්ඩාවේයි. ඉන්දියාවෙන් බ්‍රිතාන්‍ය යුගයේ උගන්ඩාවේ රේල් පාරවල් තැනීමට ආ පරම්පරාවකින් පැවත එන ජේ සහ කින්නු සිය දියණිය වන මීනා දසමග වෙසෙති. එහෙත් ඉඩි අමින් විසින් උගන්ඩාවෙන් කළු අන්‍ය ජාතිකයින් පිටුවහල් කිරීම නිසා ජේ පවුලටද ඇමරිකාවට යාමට සිදුවෙයි. ඇමරිකාවේ මිසිසිපි පෙදෙසේ පදිංචි වන මෙම පවුල එහි කුඩා ව්‍යාපාරයක් අරඹති. එහෙත් සුරූපී මීනාට සරිලන සැමියකු සොයා ගැනිම දෙමහල්ලන්ට අපහසු කටයුත්තක් වෙයි. ඒ සදහා ඔවුන් වටා ඇති සංස්කාතික බැදිම් බලපානු ලබයි. අවසානයේ මීනා කාපට් සෝදන කම්කරැවකු වන දිමිත්‍රියස් හා හාදවෙයි. . එය ජේ පවුල තුල මහත් කැලඹීම් හට ගැනීමකට තුඩුදෙයි. සංස්කෘතිය නම් වූ ඔඩුදිවූ තුවාලයක ජීවත්වන කළු ඇමරිකානුවන්ගේ ජීවන තොරතුරු ඇතුළු කල -මිසිසිපි මසාලා- සැබැවින්ම අයස්කාන්ත සිනමා සටහනක් බව පැවසීම අතිශෝක්තියක් නොවේ. සැබෑ ජිවන මංතලාවක වියැකෙන කළු අප්‍රිකානු ඉන්දියානු පෙම්වතුන්ට චිත්‍රපටය සමග අපද ඇලුම් වන්නට පටන් ගන්නෙමු. එහෙත් එවුනට සිය ආදර චාරාකාව ජයගැනීමට ඇති බාධා බොහෝය. වර්ණවාදය- වර්ග බේදය පමනක් නොව එකිනෙකට වෙනස් සංස්කාතික බැදීම් පුපුරුවා හැරීම ලෙහෙසි පහසු කටයුත්තක් නොවන්නකි. එහෙත් ලොව මෙතෙක් මානව වර්ගයා විසින් තේරුම් ගත් සකල ඉහලම බැදීම් හැගීම් සමුදාය වන ප්‍රේමය හමුවේ මෙම සංස්කෘතික බැමි යනු තවත් කවරේදැයි මීනා නායර් අපගෙන්ම ප්‍රශ්ණ කරයි..

-මිසිසිපි මසාලා වෙනුවෙන් මීරා නායර් කරට ගක් සංස්කාතික බර කන්ද පහව යන්නේ එය ජගත් සිනමාවෙන් ගරැ බුහුමන් ලැබිමත් සමගය. 1991 - 48 වන වෙනිස් සිනමා උළෙලේ හොදම අදියුරැ ලෙසත් හොදම තිර රචක ලෙසත් මීරා නායර් සම්මාන ලබන්නීය.

2001 වර්ෂයේදී නිර්මාණය වන – මොන්සූන් වෙඩින් - මීරා නායර්ගේ සිනමා චාරිකාවේ තවත් අනගි සිතුවමකි. ඉන්දියාවේ පන්ජාබ් පවුලක් සිය දියණිය වන අදිතිගේ විවාහ මංගල්‍යය ඉහලින්ම සැමරීමට කටයුතු කරන අතර ඒ සදහා ලොව විවිධ රටවල වෙසෙන නෑ සියොතුන් පැමිණෙති. දියණිය අදිති විවාහ වීමට යන්නේ සතියකට පෙර තමා විසින් හදුනාගත් අයෙකු වන හේමන්ත් රායි සමගය. විවාහයට දින කීපයක් තබා අදිති තමා මෙතෙක් සගවා ගත් රහසක් සිය අනාගත සැමියා ඉදිරියේ තබයි. ඒ ඇය තමා සේවය කරන කාර්යාලයේ වැඩිමහල් කෙනෙකු වන වික්‍රම්ට ආදරය කරන බවයි. ඒ ගැන ඇ පාපෝච්චාරණයක යෙදෙන්නීය. හේමන්ත මේ ගැන උරණ වුවද පසුව ඇගේ අවංකකම ගැන සිතා සැනසෙයි. විවාහය සිදුවන කාල පරාසය තුල විවිධ ගැටුම් කුටුම්බය පුරා මතුවන්නට පටන් ගනියි. එහෙත් අවසානයේ සියල්ල අමතක කර දමන්නට පවුලේ සැම සූදානමි බව පෙනෙයි. ඔවුන් සංගීකය හා නර්තනය සිය ජීවිතය කරගෙන විවාහය සමරනු පෙනේ.

සරල කතාන්දරයක් සේ පෙනුනද -මොන්සූන් වෙඩින්- හි ඇති අරැත් සුවපටු කල නොහැකි වන්නකි. එය ඉන්දීය පන්ජාබ් සංස්කෘතිය තුල ගම්‍යව ඇති බොහෝ ගති ලක්ෂණ-මති මතාන්තර පිළිබදව කදිම විවරණයකි. ඉන් නොනවතින මීරා නායර් සිය සිතුවම තුලින් මිනිස් සන්තානයේ ඇති අපරිමිත හැගුම් සමුදායන් ගැන ගැඹුරින් විමසා බලනු පෙනේ. ඇය ඒ සදහා මෙවර තෝරා ගන්නා ශෛලිය අප මෙතෙක් සලාම් බොම්බේ තුලින් දුටු පැහැය නොවේ. සරල විනෝදාත්මක බවකින් දිවෙන ඇගේ වියමන මතුපිටින් එසේ දිස්වුවද එහි යටි අරුත් රැසකි.

-මොන්සූන් වෙඩින්- චිත්‍රපටය ඉන්දියාවේ අති ජනප්‍රිය වු අතර ඇමරිකාව තුල ප්‍රේක්ෂකයින් කුල්මත් කල චිත්‍රපටයක් ලෙස සනිටුවහන් වෙයි. වරක් ක්‍රචින් ටයිගර්- හිඩ්න් ඩ්‍රැගන්- චිත්‍රපටය වාර්තා කල ආදායම් වාර්තා හා කරට කර තරග කල -මොන්සුන් වෙඩින්- ඇමරිකාවේ බොක්ස් ඔෆිස් වාර්තා බිද හෙලූ ඉන්දීය චිත්‍රපටය වීය. .

වෙනිස් සිනමා සම්මාන උළෙලේ සම්මානයකට පාත්‍රවීම ලෙහෙස පහසු කාර්යයක් නොමවන්නකි. එය එක්තරා ආකාරයකින් ප්‍රංශයේ කාන් සිනමා සම්මානයක් තරමටම බර වන්නකි. එයටත් එහා දිවෙන්නකි. -මොන්සූන් වෙඩින්- සම්භාවනාවට පාත්‍රවන්නේ ද වැනිස් සම්මාන උළෙලේදී වාර්තා තබමිනි. වෙනිස් සිනමා සම්මානයක් මුලින්ම ඉන්දියාව දිනා ගන්නේ සත්‍යජිත් රායි සිනමා වියතුන්ගේ -අපරාජිතෝ- වෙනුවෙනි. වෙනිස් සම්මානය ඉතිහාසයෙන්ම දිනා ගන්නා දෙවන ඉන්දීයානුවා වන්නේ මීරා නායර්ය. මෙම චිත්‍රපටය සිනමා උළෙලවල ප්‍රේක්ෂකයන් අමන්දානන්දයට පත්කල කෘතියක් බව කිව යුතුමය. ඒ කෙසේද යත් -මොන්සූන් වෙඩින්- ඕස්ට්‍රෙලියාවේ කැන්බරා සිනමා උළෙලේදීද හොදම ප්‍රේක්ෂක අවධානය දිනූ චිත්‍රපටය බවට පත්වෙයි.

මීරා නායර් ගේ නවතම චිත්‍රපටය වන්නේ “ක්වින් ඔෆ් කේටිවෙ“ සිනමා පටයයි. . උගන්ඩාවේ උපත ලබා දුගී පැලෙන් දුක දිනූ ෆියෝනා චෙස් ක්‍රීඩිකාවකගේ ජීවන චාරිකාව කියාපාන ‘කත්වේ රැජින“ නමි වු සෙස සිනමා පටය සැබැවින්ම අයස්කාන්ත නිර්මාණයකි. මෙය පසුගිය සැප්තැමිබරයේ ලොව පුරා තිරගතවූ අතර එහි රගපෑ

ලුපිටා නියොන්ගෝගේ රංල ලීලාවන් නොමදව ප්‍රේක්ෂක ප්‍රසාදයට ලක්විය.ඒ බව සිනමා වියතුන්ද කතිකා කලහ. මේ සියල්ල පසුපස මීරා නායර්ගේ අති දැවැන්ත සෙවනැල්ල පතිත වී තිබූ බව කිව යුතුමය. මීරා යනු සැබැවින්ම අපූර්ව සිනමාකාරියක වීම එහි රහසයි.

මීරා නායර් නම් මේ මාහැගි සිනමාකාරිය සිය සිනමා ජීවිත වන්දනාවේ නිමවූ තව බොහෝ චිත්‍රපට වෙයි. ඒ සියල්ල ගැන මා දන්නා යමක් ලියන්නට තැත් කිරීම සරසවියේ වියත් ලිපි වලට ඇති ඉඩකඩ ඇහිරීමකැයි මට සිතෙයි. එහෙත් අවසන් වශයෙන් මීරා ගැන කෙටි සටහනක් තව එකතු කල යුතුය.

.. සිනමාව ගැන ඇය උගත් අතීතයේ දුක් සුසුම් ඇයට තවමත් අමතකව නැත. ඇමරිකාවේ නිව්යොක් නුවර කොලොම්බියා විශ්ව විද්‍යාලයේ සිනමාව ගැන මහාචාර්යතුමිය වුවද ඇය තවමත් ඉන්දියාවේ දූවිල්ලෙන් වැසුණු විදියක ඇවිද යන එදා වේල සරි කරගන්නට වෙර දරණ භාරත කතගේ හෘද ස්පන්දනය හොදින් හදුනනන්නියමය. අඩු මිලට සිනමා පියාපත් ඉල්ලන යොවුන් ගැටයින් වෙනුවෙන් ඇගේ නිවහනේ දොරකවුළු හැමදාටමත් විවෘතය. ඉන්දියාවෙන් නොනැවතුනු ඇය ඇමරිකාව හරහා ගොස් අප්‍රිකානු ගැටවුන්ටද තමා දන්නා දම් බෙදන්නීය.

උගන්ඩාවේ කම්පාලා නුවර ඇය විසින් අරඹා ඇති සිනමා පාසල් ව්‍යාපෘතිය තුල අද දවසේද බොහෝ සිසුන් අවම මිලක් යටතේ සිනමාව නම් වු මහා රූප-ස්වරය උගෙන ගනිමින් සිටිති. ඉවත ලන දෙයින් අවම මිලකට චිත්‍රපටයක් තනන්නේ කෙසේදැයි යන රහස ඔවුන් දැනගනිමින් සිටිති. එය සැබැවින්ම තුන්වන ලොක්යේ චිත්‍රපටකරැවන් වන අපටද මහත් ධෛර්යයක් ගෙන දෙන්නකි.

• සුදත් දේවප්‍රිය

කළුතර බෝධිය ලග දියණියන් තිදෙනෙකු හා සිගා කෑ කතට උසාවියෙන් දඩ.දරුවන් පරිවාසයට.
මව වැළපෙයි.. -පුවතක්-

මද්දහන කළුතරට පිං පෙතක් කුදලාන
කළුගගේ දියදෑල වන්දනාවක තාම
ලාබ පිං ගනු බෙලෙන් කාසි කැට පුරවාන
මහතුනේ පිච්චියත් සුවකි දුක් මැඩලාන

පෝදාක උදැහැනේ බත් හුලක් හොයාගෙන
පිඩු සිගාවක ගියෙමි දු පැටව් වෙලාගෙන
සෙවණ දුන් බෝ හිමිට දෑත් වැද කියන සද
වරදකිය සිගමනද පාත්තර නැති කලට

පොළීසියෙ බණ මඩුව මතකයෙකි දම් ඇසුව
මෙලෙක් වූ සිතම බරවුනා ඒ තුන් පැයට
දූ පැටව් ගස් බැදන් ගෙනියනා සමයමට
උසාවියෙ දෙවගනත් නිදි තරාදිය නැතිව

පලාතම කළුවුනා පපුතුරේ දුක දැනී
සීලයත් හෙලවුනා බෝධියේ සුද මැකී
මුරුගසං වරුසාව ඇවිලුනත් මේ හැටී
දූ පැටවු නැති ගිනී සදා නිමනට බැරී

සුදත් දේවප්‍රිය

ඉංග්මාර් බර්ග්මාන් සිනමාකරුවා

සිනමාව යනු ඉන්ද්‍රජාලක ක්‍රියාවලියකි.එය යථාර්ථය ප්‍රති නිර්මාණය කිරීම සදහා සකසනු ලබන විශ්මිත ක්‍රියාදාමයකි. සිනමාවේ වනස්පතියා වන්නේ සිනමාකරුවායි. එනම් සිනමා අධ්‍යක්ෂකවරයායි. අධ්‍යක්ෂවරන්ද විවිධ ආකාර වෙති. එසේම ඒ අයට ආවේනික වූ විවිධ සිනමා රීති සහ ආකාරයන්ද වෙයි. ඒ අනුව බලන විට සිනමාවට පිවිසෙන නිර්මාණකරුවකු හුදු තාක්ෂණික මෙවලම් මගින් රූප වාත්තු කරන සිනමා වඩුවකු නොවී ජීවිතයේ නාටකීය බව නිවැරදිව හසුකර ගත හැකි අයකු විය යුතු යැයි මම විශ්වාස කරමි. ඒ සදහා රූපයට පමණක්ම වහල් නොවී සාහිත්‍යයේත් නාටකයේත් රසය අවබෝධ කරගත්තකු නිර්මාණය කරන සිතුවමක් සැබැවින්ම අපුර්ව නිර්මාණ ශක්තියෙන් පිරිපුන් කෘතියක් බවට පත්වෙයි. ලොව විවිධ වකවානුවල සිනමාවේ යෙදුනු විවිධ සිනමා අධක්ෂකවරුන් දෙස බැලීමේදී මෙම සත්‍යය පසක් කර ගත හැකිය. අනෙක් අතින් බලන විට සිනමාව එක්වරම පහල වු කලාවක් නොවන අතර එය කවිය- චිත්‍රශිල්පය නාට්‍යය යන විවිධ කලාවන්ගෙන් සැදුම් ලත් සංස්ලේශී කලාවක් බවද පෙනෙයි. ඒ නයින් බලන කල කවිය- බස- සාහිත්‍යය නාට්‍යය අතැඹුලක් සේ භාවිතා කරමින් නිර්මාණකරණයේ යෙදෙන්නා සැබැවින්ම සිනමා කවියෙකි. ස්වීඩන් සිනමාකරු වූ ඉංග්මාර් බර්ග්මාන් අයත් වන්නේ එවැනි සිනමා කිවිදුන්ගේ පරම්පරාවටය.

ඉංග්මාර් බර්ග්මාන් සිනමාවට පා තබන්නේ නාට්‍ය කලාව තුලිනි. 12 හැවිරිදි වියේදීම ස්විඩනයේ මහා නාට්‍යකරුවා වූ ස්ට්‍රීන්ඩ්බර් ගේ නාට්‍යවල තිරයේ පිටුපස සිට නාට්‍ය කලාවට පිවිසෙන බර්ග්මාන් පසුව සිය ආත්මය නාට්‍ය කලාව හරහා වගුරවමින් ස්විඩනයේ මහා නාට්‍යකරුවා බවට පත්වෙයි. ස්වීඩනයේ නාට්‍ය රන් දෙවොල වෙනුවෙන් සියයකටත් අධික නාට්‍යයන් නිර්මාණය කල හෙතෙම කිවියෙක්ද වෙයි.

බර්ගමාන් සිය සිනමා සෞන්දර්ය චාරිකාව අරඹන්නේ 1945 දී “ක්‍රයිසිස් චිත්‍රපටය තුලිනි. “ක්‍රයිසිස් චිත්‍රපටය රූගත කිරීමම තමාට මහත් ප්‍රශ්නයක් වු බව ඔහු සදහන් කරන්නේ සිය ජීවිත කතාව ලියන විටදීය. ගැටවරවියේ සිටම දඩබ්බරයකු වු ඉංග්මාර් බර්ග්මාන් සිය ප්‍රථම චිත්‍රපටයේදීම කැමරාකරු වු ගොස්ටා රූස්ලීන් සහ සෙසු ශිල්පීන් සමග කලහ කරගත්තකු වීය. එහෙත් එයට ප්‍රධාන ලෙස බලපෑවේ එකල ආධුනිකයකු වූ බර්ග්මාන්ට එරෙහි වූ නිෂ්පාදක බලධාරිත්වයයි.අනෙක් අතින් ක්‍රයිසිස් චිත්‍රපටයේ කැමරා ශිල්පියා බර්ග්මාන්ගේ කැමරා කෝණ ප්‍රතික්ෂේප කිරීමද මෙම කලහයන්ට හේතු වීය. විවිධ දුක්ඛ දෝමනස්සයන්ට මැදිව ඇරඹුනු ක්‍රයිසිස් චිත්‍රපටය තුලද බර්ග්මාන්ගේ නාට්‍ය ධර්මී ගුණාංග මුසුව පවතියි. ක්‍රයිසස් නරඹන විට එහි කතාව ඉදිරියට ගලාගෙන යාමට භාවිතා කල පොතේ ගුරෙක්ද සිටියි.

බර්ග්මාන් සිනමාකරුවකු ලෙස ජගත් සිනමාවට පාත්‍ර වන්නේ ඔහුගේ ස්මයිල් ඔෆ් සමර් නයිට් චිත්‍රපටයෙනි.විසල් මැදුරක රාත්‍රියේ පවතින ප්‍රිය සාදයකදී චරිත හයක් එකිනෙක ඝට්ටනය කරමින් දිවෙන මෙහිදී එකිනෙකා තම ජීවිතයේ ඇති කුණු කන්දල් වමාරන්නට පටන් ගනිති.වේදිකා නාට්‍ය කලාවේ අංගද සහිතව ගලා යන මෙම චිත්‍රපටය උසස් නිර්මාණයක් ලෙස විචාරකයන් විසින් හදුන්වනු ලැබූ අතර ස්මයිල් ඔෆ් අ සමර් නයිට් 1956 දී කාන් සිනමා උළෙලේ සම්මානයටද පාත්‍ර විය.

බර්ග්මාන් යනු සැබැවින්ම සිහින දකිමින් ජීවත් වු නිර්මාණකරුවෙකි.එහෙත් ඔහු දකින සිහින නිතරම සුබදායි නොවු අතර තමා අවට අරක් ගත් විවිධ භුතයින් පන්නා දැමීම සදහා ඔහුට නිරතුරුවම තම සිත හා මිනිස් ආත්මය සමග සටන් කරන්නටද සිදුවිය.මිනීමැරිම්-කෝපවීම්-ලිංගික අපචාර- හුස්ම හිරකිරීම්-ඒ අතර විය. ඒ නිසාම ඔහු විවිධ වධ හිංසාවලටද භාජනයවු බව ආචාර්ය තිස්ස අබේසේකරයන් සිනමා දේශණයකදී සදහන් කල බව මට මතකය.

බර්ග්මාන් ස්මයිල් ඔෆ් අ සමර් නයිට් වලින් පසුව නිර්මාණය කලේ “ සෙවන්ත් සීල්- චිත්‍රපටයයි.සෙවන්ත් සීල් යන යෙදුම බර්ග්මාන් යොදන්නට ඇත්තේ ශුද්ධ වු බයිබලයේ නව ගිවිසුමේ සදහන් එලිදරවි පොත තුලින් යයි මම සිතමි. බයිබලයට අනුව ලොව අවසානයේදි ක්‍රිස්තුස් වහන්සේ විසින් අවසන්මුද්‍රා සත විවෘත කරන අතර ඒ මගින් ලෝක විනාශය සිදුවන බව කිතුනු වන්ගේ මතයයි.

බර්ග්මාන්ගේ සෙවන්ත් සීල් චිත්‍රපටයේ කතාවද එවැනි විනාශකාරී කාලයක් පාදක කරවනු ලබන්නකි. 13 වන සියවසේ ස්විඩනයේ පැවැති සාගත සමය පිළිබිඹු කරන මෙහි යුධයට ගොස් නැවත පෙරලා සිය රටට එන නයිට්වරයකු හා ඔහුගේ අතවැසියකුද සිටිති. අනෙක් පසින් මාරයාද වෙයි.

සිය දූත මෙහෙවර තවමත් නිම නොවු නිසා ජීවිතය බේරා ගන්නට මාරයා සමග සටන් කරන නයිට්වරයාගේ ක්‍රියාදාමයත් අවසානයේ මාරයා විසින් අවසන් ගමනට කැදවාගෙන යාමත් කියාපාන සෙවන්ත් සීල් යථාර්ථයෙන් ඔබ්බට ගිය සිනමා නිර්මාණයක් ලෙස හැදින්විය හැකිය.එහි චරිතයන්ද සංඛේතවාදි වෙති.ස්විඩනයේ පැරණි ක්‍රිස්තු දේවස්ථානයක ඇද තිබූ සිතුවමක් ඇසුරින් බර්ග්මාන්ගේ සිතට නැගුනු සෙවන්ත් සීල් වර්තමානයේ වුවද විශිෂ්ඨ චිත්‍රපටයක් ලෙස සිනමා විද්වතුන්ගේ නොමද ගෞරවයට පාත්‍ර වු කෘතියකි.

සිය ජීවිත කාලය පුරා හදවතේ අරක් ගත් යක්ෂයින් එලවා දැමිමට විවිධ මෙහෙවරයන්හි යෙදුනු බර්ග්මාන්ගේ බොහෝ චිත්‍රපට තුල මිනිසා දෙවියන් සහ අද්භුත බලවේගයන් පිළිබදව විශ්ලේෂණය කිරීම් දැකිය හැකිය.ඒ සදහා බලපාන්නට ඇත්තේ ඔහුගේ ළමා විය බව එතුමන් විසින් ලියන ලද මැජික් ලැන්ටන් නම් ඉංග්‍රීසි කෘතිය කියවන විට අපට පසක් වෙයි. ලුතර පූජකවරයකු වු සිය පියාත් සමග හැදුනු වැඩුනු බර්ග්මාන් නිරතුරුව දෙවියන් යනු කවුරුන්දැයි පිළිගැනීමට මැලි වුවෙකි. ඇදහිල්ලට වඩා බුද්ධිය කෙරෙහි විස්වාස කල ඔහු වරක් ප්‍රකාශ කලේ ආගම යන්න තමාට බුද්ධිමත් ප්‍රශ්ණයක් පමණක් වන බවයි.

1957 දී බර්ග්මාන් නිර්මාණය කල “ වයිල්ඩ් ස්ට්‍රෝබරිස් - චිත්‍රපටය බර්ග්මාන්ගේ මෙතෙක් පැවති සිනමා ශෛලිය වෙනස් මගකට හැරවු චිත්‍රපටයක් ලෙස සදහන්කල හැක. තමාට ලැබීමට නියමිත සම්මානයක් වෙනුවෙන් ලුන්ඩ් සරසවියේ උත්සවයට සහභාගි වීමට ස්විඩනයේ සිට දුර බැහැර ගමනක යෙදෙන 78 හැවිරිදි ඉසක් බෝග් මහාචාර්යවරයාගේ අතීත මතක ජීවන චාරිකාව කියාපාන “වයිල්ඩ් ස්ට්‍රෝබරීස් සැබැවින්ම අපුර්ව සිනමා වියමනකි.1957දී බර්ග්මාන් මෙම චිත්‍රපටයේ තිර රචනය ලියන්නේ දැඩි ලෙස ගිලන්ව ස්විඩනයෙ රෝහලක ප්‍රතිකාර ලබමින් සිටින විටදීය. 1960 වර්ෂයේදී මෙම චිත්‍රපටය 08 වන බර්ලින් සිනමා උළෙලේ ප්‍රධාන සම්මානය දිනාගත් අතර මහා සිනමාකරුවකු වූ ස්ටැන්ලි කුබ්රික් “ වයිල්ඩ් ස්ට්‍රෝබරිස් හදුන්වා දුන්නේ තම ජීවිතයේ තමා දුටු හොදම දෙවන චිත්‍රපටය එය බවයි.

‘වයිල්ඩ් ස්ට්‍රෝබරීස් - යනු සැබැවින්ම ජීවිතය පිළිබදව නියත විවරණ ලබා දෙන මාහැගි සිත්තමකි.

2012 වර්ෂයේදී ලොව ඉහලම සිනමා සගරාවක් වන “ සයිට් ඇන්ඩ් සවුන්‍ඩ්- මෙම චිත්‍රපටය ලොව මෙතෙක් නිර්මාණය වු සියළු චිත්‍රපට අතරන් 63 වන ස්ථානයටද තෝරා තිබුණි. අප සිනමා ඇදුරන් වූ ආචාර්ය තිස්ස අබේසේකරයන් වරක් ප්‍රකාශ කලේ 1958 දී ගැටවරයකුව සිටි තමා මෙම චිත්‍රපටය කොළඹ නිව් ඔලිම්පියාහිදි නැරඹු බවත් තමා ශාලාවෙන් පිටවූවේ ශුද්ධ වූ පෙළහරක් දැකීමෙන් සිත් පහන් වූ බැතියකු ලෙසින් බවයි.

වරක් බර්ග්මාන් මාධ්‍යයට ප්‍රකාශයක් කරමින් කියා සිටියේ නාට්‍ය කලාව තම නිත්‍යානුකුල බිරිද වන අතර සිනමාව තම අනියම් බිරිද බවයි.කවිය සාහිත්‍යය ගැන මනා අවබෝධයක් තිබුනද බර්ග්මාන් සිය ජීවිතය පුරාම කලේ වේදිකා නාට්‍ය සහ චිත්‍රපට නිර්මාණය කිරීම පමණකි.බර්ග්මාන් වැඩි ආදරයක් පෑවේ සිය අනියමි බිරිදට යැයි මට සිතෙයි. වරක් මගේ උඩුගංයාමය චිත්‍රපටය ස්විඩනයේ මල්මෝ නුවර ජාත්‍යන්තර චිත්‍රපට උළෙලේ තිරගත වු අතර ඒ අනුව මටද එහි යාමට ඇරයුමක් ලැබිණ. මා ස්විඩනයේ ස්ටොක්හොම් නුවර බලා ගියේ ඉංග්මාර් බර්ග්මාන් සිනමාකරුවා පිළිබදව තිස්ස අබේසේකරයන් විසින් කියා දුන් බොහෝ තොරතුරුද කර පින්නාගෙනය.ස්ව්ඩන් ජාතික සිනමා ආයතනයට ගොඩ වැදුනු විට ස්විඩනයට බර්ග්මාන් යනු කවුරුන්දැයි වටහා ගැනීමට මට හැකිවුවේ එහිදීය.

“ තෘ අ ග්ලාස් ඩාක්ලි- චිත්‍රපටයද බර්මාන් විසින් නිර්මාණය කල අනගි සිත්තමකි. සිය බොහෝ නිර්මාණවලට හේතු පාදක කර ගන්නා දෙවියන් - මිනිසා සහ අද්භුත බලවේගයන් ගැන කියාපා චිත්‍රපටයක් ලෙස මෙම චිත්‍රපටයද හැදින්විය හැකිය. මෙහි කියැවෙන්නේ එක්තරා දූපතක නිවාඩුවක් සදහා පැමිණි පවුලක සාමාජිකයින්ගේ ‍ජීවන ශෝකාලාපයකි. ගත්කතුවර පියකු- මානසික උන්මාදයකින් පෙළෙන ඔහුගේ තරුණ දියණිය- ඇගේ සැමියා සහ දියණියගේ තරුණ සොයුරා යන චරිතයන් පෙරදැරි කරගත් බර්ග්මාන් සිය නිර්මාණය තුලින් මිනිස් ච්‍යෛතසිකයේ පවත්නා අවබෝධ කරගත නොහැකි සිතිවිලි සහ ඒවාට අරක් ගත් අධ්‍යාත්මික සත්තාවන් ගැන අප හා සංවාදයක යෙදෙයි. දියණිය නිරතුරු දෙවියන් තමා වෙසෙන කාමරයේ බිත්තිය තුලින් මතුවේ යයි සිතන අතර ඇගේ සැමියා ඇය සුව නොවන රෝගයකින් පෙළෙන බව සිතා මානසික අරගලයක යෙදෙයි.ඇගේ සොහොයුරා තමාගෙන් බැහැර වන පිය සෙනෙහස අයදින්නෙකි.බර්ග්මාන්ගේ බොහෝ කෘතිවලට සම්මාදන් වු හැරියට් ඇන්ඩසන් නම් නිළියගේ අපුර්ව රංග ලීලාවෙන් ඔප් නැංවුනු “ තෘ අ ග්ලාස් ඩාක්ලි- 1962 දී ඇකඩමි සම්මානය දිනු චිත්‍රපටය ද වෙයි.

වර්ෂ 1982 දී බර්ග්මාන් විසින් නිර්මිත “ ෆැනී ඇන්ඩ් ඇලෙක්සැන්ඩර් චිත්‍රපටය ලොව සිනමා ලෝලීන්ගේ බලවත්ම ප්‍රසාදයට පත්වු චිත්‍රපටය ලෙස සදහන් කල හැක. සිය බාලවියේ මතකයන් අතිශය සුක්ෂම ලෙස සිත්තම් කරමින් බර්ගමාන් මෙම චිත්‍රපටය තුලින් අපව අයස්කාන්ත රූප සමුදායක් මගින් මිනිස් සත්තානයේ ඇති අදුරු අහුමුළු කරා ගෙන යයි. “ ෆැනී ඇන්ඩ් ඇලෙක්සැන්ඩර් චිත්‍රපටයට පාදක වන්නේ හද සසල වන කතා පුවතකි. ස්විඩනයේ උප්සලා නුවර වෙසෙන ඇලෙක්සැන්ඩර් සහ ෆැනීගේ පියා හදිසියේ මියගොසිනි. ඒ නිසාම ඔවුන්ගේ මව වන එමලී නැවත සරන බන්ධනයට පත්වන්නීය.මෙවර ඔවුනට සුළු පියා වන්නේ එඩ්වඩ් නැමති බිෂප්වරයෙකි.එමලී බිෂප්වරයා තුලින් සිය පවුලේ පෙර පැවති ආදරය කරැණාව හා සමගිය බලාපොරොත්තු වුවද ඒ සියල්ල සුණු විසුණුව යන්නේ බිෂප්වරයාගේ දැඩි විනයාරක්ෂක කුරිරු ක්‍රියා නිසාය. ඉන් බලවත් ලෙස පීඩාවට පත්වන්නේ ඇලෙක්සැන්ඩර් දරැවායි.ඔහු මේ නිසාම බිෂප්වරයාගේ මහල් ප්‍රසාදය තුල අතරමං වන අතර නේක දුක් කන්දරාවකටද හසුවෙයි.මෙම වයසනයන් නිසා එමලී නැවත දික්කසාදයක් ඉල්ලන අතර එය නොලැබිම නිසා ඇය සිය සැමියාටද පීඩා පමුණුවා නිවසින් පැන යයි.අවසානයේ එඩ්වඩ් මිය යන අතර ඒ නිසාම පුංචි ඇලෙක්සැන්ඩර් සිහින ලෝකයක් මැද ජීවත් වන්නට සිතුවද කුමන මොහොතක හෝ කුරිරු බිෂප්වරයා නැවත පැමිණ තමා සිරකර ගන්නේ යැයි ඔහුට සිතෙයි.

මෙම කතා පුවත මතින් දිවෙන ඉංග්මාර් බර්ග්මාන්ගේ සිනමා වියමන අපුර්ව නිර්මාණ ශක්තියෙන් පිරිපුන්ව අපව කැදවාගෙන යන්නේ විශ්මිත සිනමා ලොවකටය.

මෙම බිෂප්වරයාගේ සුවිසාල මන්දීරයේ විසල් ජනේල අතරින් ගලා හැලෙන හිරු කිරණ-ඒවා පෞරාණික ගෘහ භාණ්ඩ මත වැටී නලියන හැඩ තල-චලනය වන නේක විසිතුරු වර්ණ රටා-එල්ලා ඇති විශාල චැන්ඩලීයර් ආලෝක ලාම්පු - එහි ගැබ් වු මන්දාලෝකයන්- මැජික් ලාම්පුව -කුඩා සෙල්ලම් කෝච්චිය- සමග පොරබදින කුඩා ඇලෙක්සැන්ඩර් - එමලී‍ ලෙස රගන ඊවා ෆ්රෝලිංගේ විසල් රංගනය මෙන්ම ස්වීන් නික්විස්ට්ගේ ඉන්ද්‍රජාලී රූපාලෝකණය අපට කිසිදා අමතක වෙන්නකි. සිනමා විචාරකයින් විසින් “ ෆැනී ඇන්ඩ් ඇලෙක්සැන්ඩර්- චිත්‍රපටය හදුන්වනු ලබන්නේ ඔහුගේ හොදම චිත්‍රපටය ලෙසිනි. බර්ග්මාන් විසින් මෙම චිත්‍රපටයට කරන ලද අනගි සම්මාදම වෙනුවෙන් ඇමරිකානු ඇකඩමි සම්මාන උලෙලේ ප්‍රධාන සම්මානය ඇතුළු තවත් සම්මාන කීපයක් ෆැනී ඇන්ඩ් ඇලෙක්සැන්ඩර්ට හිමිවිය. 1983 ඇකඩමි සම්මාන උළෙලේ හොදම අධ්‍යක්ෂකවරයා ලෙස ගෞරවයට පාත්‍ර වුවේද ඉංග්මාර් බර්ග්මාන්ය.

මා බර්ග්මාන් වරක කවියෙකු ලෙස හැදින්වුවේ ඔහු කවි ලියූ නිසාම නොවේ.ඔහු විසින් සිනමාවට දායාද කල සිනමා කව් බස නිසාමය.

බර්ග්මාන්ගේ හැම චිත්‍රපටයක්ම විරහින් ගැයූ කාව්‍යයන්ය. ඒවායේ සැරිසරන විවිධ පාත්‍ර වර්ගයෝ කිසියම් සන්තාපයක ගැලී ජීවිතයේ අරුත සොයමින් වට වන්දනාවක කරුණා කරන බැතිමතුන් සමූහයක් වැන්න.මිනිසුන්ගේ හැගීම් හා සුඛ විහරණ කියා පෑමේදී බටහිර නිර්මාණකරුවන්ගේ බොහෝ නිර්මාණ තුල දක්නට නොලැබෙන සෘංගාර රසයක් ඉංග්මාර් බර්ග්මාන්ගේ සිනමා කෘතිවලදී අපට හමුවෙයි.ඔහු නිරතුරුව සිය නිර්මාණ සදහා පාදක කරගත්තේ ආගමික බව කිසියම් කවුළුවක් ලෙස භාවිතා කරමිනි.එහෙත් ආගමික සත්තාවෙන් බැහැරව මිනිස් සිත අභ්‍යන්තය විනිවිද දකින්නට සමත් පෙළහර පෑ මේ අපූරු ඉන්ද්‍රජාලකයා දෙවියන් විසින් ජගත් සිනමා රන් දෙවොලට දායාද කල අනගි සොල්දාදුවකැයි මම සිතමි.

රූප රචනය-කැමරා භාවිතය-සංස්කරණය අදීන් සුසංයෝග වීමෙන් උපදින සිනමාවේ චමත්කාරය අපට කියා දුන් සිනමා කිවිද- ඔබට මගේ ප්‍රණාමය..

සුදත් දේවප්‍රිය